Miażdżyca to podstępna choroba. Zwykle zaczyna się niewinnie: szybciej się męczymy, często bolą nas nogi, mamy kłopoty z koncentracją i zapamiętywaniem. Ale nieleczona arterioskleroza może się skończyć zawałem serca, udarem mózgu, amputacją nogi. Dlatego tak ważna jest profilaktyka miażdżycy i kontrolowanie poziomu cholesterolu.
Miażdżyca (arterioskleroza) zaczyna się już u nastolatków. Każdy nasz narząd opleciony jest siecią naczyń krwionośnych. To nimi do wszystkich tkanek dociera życiodajna krew niosąca składniki odżywcze, które zapewniają prawidłową pracę całego organizmu. Zdrowe tętnice przypominają gładkie elastyczne rurki. Kurczą się i rozszerzają, co zapewnia swobodny przepływ krwi. Niestety, z wiekiem naczynia twardnieją. Na ścianach tętnic odkładają się cząsteczki tłuszczu, białka i sole wapienne. Proces ten zaczyna się już u nastolatków. Miażdżyca jest bardzo rozpowszechnionym problemem, szczególnie wśród ludzi w średnim i starszym wieku. Jeśli proces chorobowy nie jest zaawansowany, często wystarcza okresowa kontrola lekarza rodzinnego. Jeśli nasilenie zmian miażdżycowych jest na tyle duże, że powoduje objawy chorobowe, konieczne może być zasięgnięcie porady lekarzy innych specjalności, np. kardiologa.
Miażdżyca – objawy
Objawy miażdżycy mogą obejmować różne dolegliwości. Pierwszą z nich jest ciągłe zmęczenie, nagła potrzeba skrócenia dotychczasowych spacerów czy bóle w okolicach mostka. W ten sposób objawia się miażdżyca występująca w naczyniach wieńcowych. Zwężenie w tętnicach szyjnych może być powodem udaru mózgu. Wcześniejszymi objawami mogą być problemy z koncentracją i pamięcią oraz bóle głowy. Warto jednak pamiętać, że miażdżyca zazwyczaj rozwija się powoli, a objawy mogą ujawnić się dość późno. Dlatego warto wykonywać badania, które mają na celu pomiar cholesterolu we krwi.
Miażdżyca – przyczyny
Miażdżyca jest przewlekłym schorzeniem, którego podstawę stanowi stan zapalny toczący się w ścianie tętnic. Wskutek działania różnych czynników dochodzi do uszkodzenia śródbłonka czyli wewnętrznej warstwy komórek wyścielających naczynie. Powoduje to zwiększony napływ cząsteczek cholesterolu i odkładanie się ich w obrębie ściany naczynia, co przyczynia się do gromadzenia się komórek zapalnych. U pacjenta, który narażony jest na czynniki predysponujące do rozwoju miażdżycy, opisane procesy zachodzą ciągle, co prowokuje utrzymywanie się stanu zapalnego w obrębie ściany naczynia. W wyniku długoletniego czasu trwania schorzenia zniszczone zostają wszystkie warstwy naczynia, które ulega włóknieniu. Dochodzi także do jego skurczu i zaburzeń w przepływie krwi. Zmiany miażdżycowe w naczyniach pojawiają się już w bardzo młodym wieku. U dzieci nie wywołują one symptomów choroby, co więcej mają tendencję do cofania się. Wraz z upływem lat a także pod wpływem czynników sprzyjających dochodzi do rozwoju blaszek miażdżycowych, zbudowanych z rdzenia lipidowego oraz pokrywy utworzonej przez tkankę łączną i włókna mięśniowe. Objawy kliniczne schorzenia pojawiają się między 50 a 60 rokiem życia, gdy zwężenie naczynia jest na tyle duże, że uniemożliwia dopływ odpowiedniej ilości krwi do narządu.
Skutki miażdżycy
Sposób, w jaki miażdżyca może się manifestować, zależy od lokalizacji zmian miażdżycowych. Najpoważniejsze konsekwencje niesie ze sobą upośledzenie przepływu w naczyniach wieńcowych, mózgowych, nerkowych, w tętnicach doprowadzających krew do kończyn i do przewodu pokarmowego. Choroba niedokrwienna serca wynika z ograniczenia przepływu krwi w naczyniach wieńcowych. Przewlekłe niedokrwienie serca może dawać objawy w postaci bólu w klatce piersiowej, który występuje w czasie podejmowania wysiłku. Stan taki nazywany jest dławicą piersiową lub dusznicą bolesną. Całkowite zamknięcie naczynia wieńcowego, najczęściej na skutek pęknięcia blaszki miażdżycowej, prowadzi z kolei do powstania martwicy zaopatrywanego przez to naczynie fragmentu mięśnia sercowego, czyli do zawału serca. Miażdżycowe zwężenie tętnic szyjnych może objawiać się zaburzeniami pamięci, zawrotami głowy, zaburzeniami widzenia, omdleniami, a także wywołać przejściowy napad niedokrwienny lub udar mózgu. Z kolei istotne zwężenie tętnic nerkowych może powodować w efekcie nadciśnienie tętnicze oraz niewydolność nerek. Główną przyczyną przewlekłego niedokrwienia kończyn dolnych jest właśnie miażdżyca, zwana w tej lokalizacji, z uwagi na swój charakter, zarostową. Początkowo objawia się ona pojawiającym się podczas chodzenia bólem mięśni nóg, który ustępuje po chwili odpoczynku. Gdy zmiany miażdżycowe są bardzo nasilone, ból występuje w sposób ciągły, a w miejscu niedokrwionym może rozwinąć się martwica. Nagły ból nogi z jej zasinieniem, oziębieniem i brakiem tętna jest objawem ostrego niedokrwienia kończyny, które rozwija się, gdy na podłożu blaszki miażdżycowej powstaje zakrzep lub zator zamykający całkowicie tętnicę. Rzadką manifestacją miażdżycy, zlokalizowanej w tętnicach przewodu pokarmowego, jest przewlekłe niedokrwienie jelit, a objawia się ono m.in. występującym regularnie po posiłku bólem brzucha i stopniowym spadkiem masy ciała. Ostre niedokrwienie przejawia z kolei się nagłym, silnym bólem brzucha i prowadzi do niedrożności przewodu pokarmowego, która wymaga interwencji chirurgicznej. Proces miażdżycowy ma zwykle charakter uogólniony i nierzadko dotyczy równocześnie kilku narządów.
