Lato to okres rozrywki, relaksu i wypoczynku, nierzadko na łonie natury. Nie wolno jednak zapominać o zagrożeniach, które czyhają na nas ze strony przyrody. Jednym z nich jest ukąszenie kleszcza. Jak zachować się, gdy okaże się, że zostaliśmy ukąszeni przez kleszcza? Kleszcze zaczynają żerowanie już na wiosnę, ale w lecie są najbardziej aktywne, szczególnie jeżeli zima była stosunkowo łagodna. W takim wypadku następuje prawdziwa plaga kleszczy. Niestety, w zależności od regionu naszego kraju, aż do 50 % tychże pajęczaków może nosić w sobie różnego rodzaju bakterie i wirusy, które mogą okazać się bardzo niebezpieczne dla naszego zdrowia i życia.
Jak atakują kleszcze?
Kleszcze żywią się krwią ssaków, w tym również człowieka. Najaktywniejsze są w godzinach rannych i popołudniowych. Kleszcz już z odległości kilkunastu metrów wyczuwa swoją ofiarę po zapachu potu oraz temperaturze ciała. Po przedostaniu się na skórę ofiary, wędruje po niej szukając miejsca, w którym naskórek jest cienki i wilgotny. Najczęściej umiejscawia się za uszami, pod pachami i pod kolanami lub w okolicy pachwiny, ale równie dobrze czuje się w każdym innym miejscu. Bezboleśnie przebija skórę, ponieważ jednocześnie wprowadza substancję znieczulającą
i opóźniającą stan zapalny u swojej ofiary. Ugryzienie kleszcze nie powoduje bólu, swędzenia lub podrażnienia, spokojnie może żerować nawet przez kilka dni, znacznie powiększając swoje rozmiary dzięki wyssanej z krwi. Wybierając się więc w okolice, w których istnieje możliwość ugryzienia przez kleszcza, należy odpowiednio się ubrać. Niezbędne są długie spodnie, wysokie buty, długie rękawy.
Czym grozi ugryzienie przez kleszcza?
Nie wszystkie kleszcze roznoszą patogeny. Szacuje się, że zakażonych jest od 10 proc. do 40 proc. tych pajęczaków, w zależności od regionu. Również w przypadku ugryzienia przez zakażonego kleszcza, nie zawsze kończy się to zakażeniem. Mimo tego ryzyko zakażenia groźną chorobą po ugryzieniu przez kleszcza jest ciągle bardzo duże, dlatego nie wolno tego lekceważyć. Kleszcze najczęściej przenoszą boreliozę, kleszczowe zapalenie mózgu, a rzadziej anaplazmozę, babeszjozę lub bartonellozę. Pierwszym objawem zakażenia krętkami borelii jest rumień wędrujący, pojawiający się około 7 dni po ugryzieniu przez kleszcza (może wystąpić również po trzech tygodniach). Rumień wędrujący ma charakterystyczny wygląd – jest zaczerwieniony po środku, stopniowo blednie, a na obrzeżach ponownie jest zaczerwieniony. W niektórych przypadkach, pomimo zakażenia boreliozą, rumień nie występuje lub jest bardzo niewyraźny. Inne objawy zakażenia mogą sugerować stany grypopodobne: bóle głowy, bóle mięśniowe i stawowe, ogólne osłabienie, stany podgorączkowe. Konsekwencją nieleczonej boreliozy może być zakażenie układu nerwowego. Występują wówczas porażenia nerwów czaszkowych lub/i bóle korzonkowe.
Co zrobić, żeby pozbyć się kleszcza?
Podstawową zasadą jest jak najszybsze usunięcie zauważonego kleszcza, gdyż ryzyko zakażenia chorobą odkleszczową rośnie wraz z czasem, przez który pasożyt znajduje się w naszej skórze. W znacznej większości przypadków jest to zabieg prosty, bezbolesny i nie wymaga pomocy lekarskiej – możemy wykonać go samodzielnie w domu za pomocą prostych przyrządów. Jeśli używamy szczypczyków, kleszcza należy uchwycić jak najbliżej skóry, następnie wyciągać go wzdłuż osi wkłucia, lekko obracając. Gdy uda nam się wyciągnąć pajęczaka w całości, rankę należy przemyć środkiem odkażającym, natomiast ręce umyć wodą z mydłem. Gdy nie potrafimy tego zrobić, najlepiej udać się po pomoc lekarską. Obecnie w sprzedaży dostępne są rozmaite przedmioty ułatwiające usunięcie kleszcza ze skóry. Są to między innymi różnego rodzaju lassa, haczyki czy przyssawki. Gdy korzystamy z takich urządzeń, powinniśmy postępować zgodnie z zaleceniami producenta. Oczywiście po usunięciu jednego kleszcza należy dokładnie obejrzeć skórę całego ciała, aby znaleźć i usunąć ewentualne kolejne kleszcze, gdyż może ich być więcej.
Jak dobrze usunąć kleszcza?
Podstawowa zasada brzmi: im wcześniej kleszcz zostanie usunięty z naszego ciała, tym mniejsze prawdopodobieństwo zakażenia odkleszczowym zapaleniem mózgu i boreliozą. Obecnie w aptekach dostępne są rozmaite przedmioty, które ułatwiają nam usuwanie kleszczy ze skóry, np. długopisy (ok. 27 zł), przyssawki (ok. 150 zł) a nawet lassa (ok. 21 zł) i karty do usuwania kleszczy. Jeśli nie jesteśmy w stanie sami usunąć kleszcza, udajmy się na pogotowie.
Leczenie po ukąszeniu kleszcza
Po usunięciu kleszcza powinniśmy przez miesiąc obserwować ukąszoną część skóry. Po tym czasie może bowiem dojść do wystąpienia:
1. tzw. rumienia wędrującego (pełzającego), który zazwyczaj pojawia się po 3-30 dniach od ukąszeniu przez kleszcza. Rumień pełzający zwykle jest pierwszym objawem jednej z chorób odkleszczowych – boreliozy; początkowo rumień występuje pod postacią czerwonej plamki, która szybko powiększa się., należy jednak wiedzieć, że w ponad połowie przypadków zachorowań odczyn skórny się nie pojawia
2. gorączki i objawów grypopodobnych (silnego bólu głowy, bólu mięśni i stawów, kaszlu), które mogą być objawem anaplazmozy (HGA) – rzadziej odkleszczowego zapalenia mózgu.
Po wystąpieniu tych objawów, należy jak najszybciej zgłosić się do lekarza.
