Zmieniające się z roku na rok przepisy prawa pracy, podnoszenie kwoty płacy minimalnej przy zachowaniu konieczności opłacania składek od umowy o pracę, skłaniają pracodawców do szukania alternatywnych form zatrudnienia. Na umowy cywilnoprawne: zlecenia i o dzieło zatrudniani są przede wszystkim specjaliści do wykonania konkretnego zlecenia, jak i pracownicy sezonowi. Umowy te są coraz bardziej powszechne również ze względu na nasilający się trend pracy zdalnej i popularności freelancerów. Niemijająca popularność tego rodzaju umów wynika z faktu, iż nie niosą one z sobą szeregu obowiązków, jakie na pracodawcę nakładają umowy o pracę m.in. zapewnienia prawa do urlopu, płacy minimalnej czy ustawowo określonych terminów wypowiedzenia umowy. Dzieje się tak, gdyż umowy cywilnoprawne nie są według litery prawa umowami o pracę, a jedynie umowami o świadczenie usług. Ich ważną dla pracodawcy zaletą jest też fakt, że zleceniobiorca, czy też wykonawca dzieła w razie wyrządzenia szkody pracodawcy, odpowiada za nią całym swoim majątkiem.
Mimo niechlubnego miana „umów śmieciowych”, również z punktu widzenia pracownika umowy takie wcale nie muszą być złe, o ile pamięta on o kilku szczegółach np. umowa o dzieło a składki ZUS. Osoba wykonująca zadanie w oparciu o ten typ umowy nie podlega ubezpieczeniom społecznym. Jest jednak jeden szczególny przypadek, gdy składki będą musiały zostać odprowadzone. Dzieje się tak w sytuacji, gdy zleceniodawca pozostaje jednocześnie w stosunku pracy z osobą, z którą zawarł umowę o dzieło. Należy jednak pamiętać, że choć finansowo dla pracownika umowa ta wypada korzystniej niż umowa zlecenie, to jednak jej zastosowanie jest uzasadnione tylko w przypadku, jeśli istnieją ku temu jasne przesłanki tj. jeśli jej wynikiem jest powstanie jakiegoś materialnego dzieła, niezależnie czy będzie to obraz czy opracowanie i nakreślenie na mapie trasy przez przewodnika turystycznego.
Nieco inaczej, być może mniej korzystnie z punktu widzenia pracownika, wygląda sytuacja ze składkami w przypadku umowy zlecenie. Tutaj generalną zasadą jest odprowadzanie wszystkich składek do ZUS: emerytalnej, zdrowotnej, wypadkowej i rentowej, a także obligatoryjnie chorobowej, chyba że pracownik odprowadza już te składki z tytułu innego zatrudnienia, jeśli podstawę obliczenia stanowi płaca minimalna lub wyższa. Wówczas koniecznym jest zapłacenie jedynie składki zdrowotnej.
Kolejne lata i podwyższenia kwoty płacy minimalnej niosą z sobą konieczność podnoszenia wysokości składek do ZUS. W roku 2019 r. w stosunku do roku poprzedniego, podniesienie płacy minimalnej o 150 zł brutto, spowoduje realny wzrost kosztów zatrudnienia pracownika o ok. 30 zł miesięcznie w przypadku osoby zatrudnionej na pełen etat za wynagrodzeniem minimalnym.
Przy podpisywaniu umowy cywilnoprawnej warto mieć na uwadze powyższe aspekty, gdyż choć umowa zlecenie wydaje się mniej korzystna w kontekście: umowa o dzieło a składki ZUS, to jednak w wielu przypadkach jest ona dla podejmującego zlecenie jedyną zgodną z prawem możliwością wykonania danej pracy.
