Zakrzepica – żylna choroba zakrzepowo-zatorowa czyli zakrzepowe zapalenie żył głębokich czyli potocznie zapalenie żył, może się przydarzyć w każdym wieku. Zakrzepica zwykle jednak atakuje osoby po sześćdziesiątce. Częściej dotyka kobiety niż mężczyzn. Bywa, że zakrzepica bardzo długo nie daje żadnych objawów. I na tym polega cały problem. Bo jeśli nie zacznie się zakrzepicy w porę leczyć, potrafi być niebezpieczna dla życia. Zakrzepica czyli żylna choroba zakrzepowo-zatorowa (zakrzepowe zapalenie żył głębokich) zazwyczaj zajmuje żyły podudzia (łydki), znacznie rzadziej – uda czy miednicy. Sporadycznie zapalenie żył rozwija się w innym fragmencie układu żylnego. Samo powstanie zakrzepu nie jest niebezpieczne dla życia. Ale oderwanie się go od ściany żyły (zwłaszcza, gdy jest duży) może spowodować zator tętnicy płucnej i śmierć w ciągu kilku sekund. Dlatego właśnie nie wolno lekceważyć zakrzepicy.
Czym jest zakrzepica?
W skutek zaburzeń w prawidłowym przepływie krwi w żyłach mogą pojawiać się stany zapalne, których konsekwencją są uszkodzenia śródbłonka wyściełającego ściany naczyń krwionośnych. W tych miejscach płytki krwi przyklejają się do śródbłonka, tworząc zakrzep. Zakrzep blokuje drożność żył i może powodować jej nieprawidłowy odpływ. Gdy zakrzep oderwie się od ściany żyły, może doprowadzić do groźnego zatoru. Zakrzepica najczęściej występuje u osób, które ukończyły 40. rok życia. Nieleczona zakrzepica może mieć przykre konsekwencje i prowadzić nawet do śmierci.
Zakrzepowe zapalenie żył – przyczyny
W zdrowym układzie krwionośnym krew płynie wartko żyłami do serca. Tłoczenie krwi z nóg w kierunku przeciwnym do siły ciężkości ułatwiają pracujące mięśnie. Zaś spływanie krwi w dół uniemożliwiają zastawki znajdujące się w naczyniach żylnych. Jeśli krew chciałaby „zawrócić”, zatrzaskują się i zamykają powrotną drogę. Jeżeli któryś z elementów tego mechanizmu zawodzi, krew zalega w żyłach, co prowadzi do stanu zapalnego, a następnie do uszkodzenia warstwy nabłonka wyścielającego naczynie – śródbłonka. W miejscach uszkodzeń płytki krwi „przyklejają się” do śródbłonka i do siebie nawzajem, tworząc skrzeplinę (zakrzep). Zmniejsza ona średnicę naczyń krwionośnych, utrudniając tym samym odpływ krwi obwodowej do serca. Reakcja organizmu na zakrzep jest różna. Bywa, że zostaje wchłonięty – wtedy jednak ulegają uszkodzeniu znajdujące się w jego obrębie zastawki oraz wewnętrzne ściany żyły i powstanie nowych skrzeplin jest tylko kwestią czasu. Niekiedy robią się już w trakcie wchłaniania zakrzepliny, choć zdarza się, że dopiero po wielu miesiącach lub latach. Gdy organizm nie wchłonie skrzepliny, może się ona tak rozrosnąć, że zatka żyłę jak korek. I choć zwykle czopuje żyły głębokie podudzia, taka sytuacja sprzyja powstawaniu nowych zakrzepów i rozprzestrzenianiu się ich do żyły podkolanowej oraz udowej. Będą one otaczać kolejne zastawki i uniemożliwiać im normalną pracę.
Zakrzepica żył – objawy
Pierwszym jest gwałtowny ból w łydce, który tłumaczymy skurczem mięśni. Ale w odróżnieniu od zwykłego skurczu ból nie tylko nie ustępuje, ale nasila się przy zginaniu stopy i naciskaniu na podeszwę. To utrudnia chodzenie, stanie, wykonanie najmniejszego ruchu. Bólowi zwykle towarzyszy obrzęk. Opuchlizna pojawia się najczęściej w okolicy kostki, czasem na całym podudziu lub udzie, ale zawsze poniżej zakrzepu. Skóra jest ciepła i zaczerwieniona – to skutek stanu zapalnego naczynia i zwiększonego przepływu krwi w naczyniach włosowatych. Czasem pojawia się stan podgorączkowy, ale gorączka może także dochodzić nawet do 40 st. C i być jedynym objawem choroby. Niektórzy chorzy skarżą się na przyspieszoną czynność serca (tachykardia).
Zakrzepica – leczenie
Wybór leczenia uwarunkowany jest tym jak bardzo zaawansowana jest choroba oraz gdzie znajduje się skrzep. Leczenie, prowadzone przez specjalistę, polegać może na zaleceniu pacjentowi leżenia w celu wytworzenia i stabilizacji zakrzepu – takie warunki mają zapobiec oderwaniu się skrzepu i powstaniu zatoru w żyle. W leczeniu zakrzepicy stosuje się w dużej mierze terapię zachowawczą w warunkach ambulatoryjnych (żyła podudzia) lub szpitalnych w przypadku żył miednicy.
Na czym polega terapia zachowawcza?
Lekarz przepisuje pacjentowi preparaty przeciwzakrzepowe, które mają za zadanie obniżyć ryzyko wystąpienia zatoru płucnego. Leki te hamują istniejące skrzepy i zapobiegają powstawaniu nowych. Pacjenci przez pierwsze 10 dni przyjmują heparynę drobnocząsteczkową w postaci zastrzyków podskórnych, które pacjent może sam sobie podać. Kolejno chorzy przyjmują leki na rozrzedzenie krwi oraz wzmacniające i chroniące ściany naczyń żylnych.
Podczas kuracji zakrzepicy lekarze często sugerują noszenie podkolanówek bądź rajstop uciskowych (również po zakończeniu kuracji). Leczenie zakrzepicy wymaga cierpliwości oraz czasu, zdarza się, że leki należy stosować nawet do 9 miesięcy. Jednak warto, ponieważ w większości przypadków zakrzepicę udaje się całkowicie wyleczyć, gorzej gdy ma ona podłoże genetyczne (może nawracać). W przypadku nawracającej zakrzepicy z zatorami, lekarze decydują się na operacyjne usuwanie skrzeplin. Do żyły głównej dolnej zostaje na stałe wszczepiony filtr z nierdzewnej stali, którego zadaniem jest powstrzymanie skrzepów płynących razem z krwią do tętnicy płucnej.
